Het fundament onder mijn werk is het concept van de school als lerende organisatie. Dit is helaas een containerbegrip geworden. Wat bedoelen we eigenlijk als we spreken over de lerende school? In het artikel komen de belangrijkste kenmerken aan bod. De vijf disciplines zoals die ontwikkeld zijn door Peter Senge, worden op een praktische wijze toegelicht. Met behulp van de vragenlijst kunt u nagaan in hoeverre uw school een lerende organisatie is.
Deze vragenlijst is een hulpmiddel om een globaal beeld te krijgen van uw school als lerende organisatie. De lijst kunt u hanteren om snel een beeld te krijgen in welke mate de kenmerken in uw school herkenbaar zijn. Het instrument maakt tevens duidelijk wat er wordt bedoeld met de vijf disciplines. Tenslotte kan het helpen bij mogelijke acties om de school in deze richting te ontwikkelen: elke vraag zou je kunnen beschouwen als een mogelijke interventie.
Dit artikel van Jan Jutten is gebaseerd op het beroemde boek van David Peter Stroh: “Systems Thinking for Social Change”
Het is een beknopte, maar heldere introductie in de boeiende wereld van systeemdenken.
In de literatuur over leiderschap in scholen komen voortdurend vier hefbomen naar voren.
Dit artikel gaat er nader op in:
Deze vragenlijst is een hulpmiddel om zicht te krijgen op uw eigen leiderschap. Het instrument is gebaseerd op het artikel “Dansvloer of balkon”.
De richtlijnen die uit recente literatuur naar voren komen, kun je samenvatten in vier essenties die nauw met elkaar samenhangen:
Dit artikel komt uit ‘Kader’, het maandblad van de AVS.
Jan Jutten beantwoordt vijf vragen over Verbindend Leiderschap.
Goede leiders voorkomen fragmentering en individualisme. Ze zorgen voor Verbinding:
Bewerking en samenvatting van het boek “Stratosphere” van Michael Fullan
In zijn boek “Stratosphere” geeft Michael Fullan de suggestie om te komen tot een herbezinning op de toekomst van ons onderwijs.
Drie ontwikkelingen zullen volgens hem daartoe geïntegreerd moeten worden:
1. nieuwe inhouden: de zes C’s van Deep Learning;
2. nieuwe didactiek, gevoed door recente kennis;
3. inzetten van technologie op een ondersteunende manier
In dit interview vertelt Jan Jutten iets over enkele belangrijke uitgangspunten in zijn werk. Ook gaat hij in op de vraag waarom hij zijn werk nog altijd met zoveel liefde doet. Het artikel is geschreven door Judith Bosch (bedrijfsjournalist voor Marant)
“De problemen van vandaag zijn vaak het gevolg van de oplossingen van gisteren”
(John Sterman)
In hun boek “Sustainable Leadership” leggen Andy Hargreaves en Dean Fink een relatie tussen een duurzame wereld, duurzame schoolontwikkeling en duurzaam leiderschap. Duurzaamheid is een van de belangrijkste thema’s in de huidige samenleving. Ze laten zien dat de ontwikkelingen in veel besturen en scholen vooral gericht zijn op de korte termijn. Welke uitgangspunten kunnen we hanteren om ervoor te zorgen dat onze acties ook op langere termijn succesvol zijn?
In dit artikel combineert Howard Gardner de uitgangspunten van Meervoudige Intelligentie en The Good Work. Intelligenties kunnen zowel op een morele als een op een immorele wijze worden toegepast.
Dit artikel bevat een aantal essenties van systeemdenken samen. Het gaat hier niet over allerlei werkvormen die u op schoolniveau of in de klas kunt toepassen. Het is bedoeld om zelf nog iets meer inzicht te krijgen in wat systeemdenken nu eigenlijk is en wat u ermee kunt in het werk en in het dagelijks leven. Bij de meeste vuistregels heb ik concrete voorbeelden uit de school opgenomen. Die ondersteunen bij het leren begrijpen van deze manier van denken over en kijken naar de wereld.
Omdat het boek Natuurlijk Leren inmiddels is uitverkocht, wordt dit hoofdstuk over archetypen toch wel gemist. Bepaalde patronen in organisaties blijven steeds terugkomen. Die herkenbare patronen noemen we archetypen. Het zijn bijzondere causale lussen, die vooral het verschil duidelijk maken tussen intentie en effect, tussen de korte en de lange termijn. Archetypen worden ook wel klassieke systeemverhalen genoemd. “Daar heb je het weer…..”
In dit hoofdstuk worden 8 archetypen besproken, elk met duidelijke voorbeelden uit de school.
In zijn U-theorie laat Otto Scharmer ons kennismaken met leiderschap dat gebaseerd is op “presencing”, een samenvoeging van de woorden “presence”(aanwezigheid) en “sensing” (gewaarwording).
Het is een alertheid die individuen en groepen in staat stelt hun innerlijke plek van waaruit ze functioneren te veranderen. Als deze verandering zich manifesteert, stelt deze mensen in staat te handelen vanuit toekomstige mogelijkheden. Onze innerlijke drijfveren blijken van cruciaal belang om werkelijk succesvol te zijn.
In deze reader vind je een groot aantal werkvormen die je kunt inzetten bij het werken vanuit Theorie U in de school.
Dit artikel is gebaseerd op het boek Theorie U, Leading from the future as it emerges door C. Otto Scharmer.
De resultaten bij begrijpend lezen zijn de laatste jaren gedaald. Het is echter een van de belangrijkste onderdelen van goed onderwijs.
In dit artikel komen eerst enkele recente inzichten over goed begrijpend lezen aan bod. Vervolgens wordt beschreven hoe de hulpmiddelen van systeemdenken kunnen helpen om de kwaliteit en dus ook de resultaten te verbeteren. De kennis en de vaardigheden die de kinderen daarbij leren, blijken ook van betekenis te zijn voor andere vakken.
Dit is een PDF van een speciale uitgave van het tijdschrift “In de klas”.
Jan Jutten geeft hierin een overzicht van achtergronden, motieven en praktische werkwijze van systeemdenken in de klas.
De wereld om ons heen bestaat per definitie uit relaties, niet uit losse feiten, dingen,
gebeurtenissen. Kinderen zijn van nature systeemdenkers. Op school is het echter net, of we
alle moeite doen, om aan het begrijpen van samenhangen een einde te maken. Onder invloed
van het “lopende band denken” hebben we scholen en kennis gefragmenteerd. Kennis wordt
verknipt aangeboden, vaak ook nog door verschillende leerkrachten die van elkaar niet weten
wat men doet en hoe dat gebeurt. Bij systeemdenken gaat het om het besef, dat alles op een
bepaalde manier met alles samenhangt. Vaak niet zichtbaar, omdat de samenhang ofwel op
een heel andere plaats duidelijk wordt of pas veel later in tijd.
Dit is een PDF van een speciale uitgave van het tijdschrift “In de klas”.
Jan Jutten geeft hierin een overzicht van achtergronden, motieven en praktische werkwijze van systeemdenken in de klas.
Het laat zien hoe systeemdenken kan bijdragen aan goed onderwijs in deze tijd.
Kinderen leren denken: samenhangen zien, situaties en teksten beter begrijpen, gedachten en gevoelens beter verwoorden.
Kortom: ontdek de rijke mogelijkheden van systeemdenken met kinderen!!
Veel mensen voelen zich machteloos in deze tijd.
Mede daarom is het werk van Frances Moore Lappé erg actueel.
Zij gaat uit van de gedachte dat we veel meer “power” hebben dan we vaak denken.
Wat is “power” eigenlijk en hoe kunnen we cynisme en powerlessness terugdringen?
En hoe kan de recente breinkennis ons daarbij helpen?
Een van de meest boeiende bijdragen over nieuwe brede leerdoelen voor het onderwijs.
Gardner beschrijft five minds: disciplined, synthesizing, creating, respectful en ethical.
Samenvatting en bewerking van het boek van Andy Hargreaves en Michael Fullan
Het realiseren van hoogstaand onderwijs met hoge opbrengsten kan alleen als we investeren in de mensen die het werk doen. Michael Fullan en Andy Hargreaves onderscheiden in dit baanbrekende boek drie soorten kapitaal:
Samenwerking is in het onderwijs een belangrijke hefboom voor innovatie en
ontwikkeling. De positieve effecten van professionele samenwerking voor
leerkrachten en leerlingen kan op basis van veel recent onderzoek niet meer ontkend
worden. De vraag is niet langer of leerkrachten zouden moeten samenwerken, maar
vooral hoe ze dat moeten doen.
Hoe kunnen leiders de omslag maken van fragmentering en overbelasting naar samenhang en focus? Michael Fullan beschrijft vijf essenties: focus op richting, cultiveren van samenwerking, verdiepend leren, slim verantwoorden, duurzaam leiderschap.
We leven in een wereld die eigenlijk niemand wil. De waarden en veel van het handelen van mensen zijn het tegenovergestelde van hetgeen we diep in ons hart willen creëren. De oorzaak: diverse dynamieken die destructief zijn voor wezenlijke aspecten van ons mens-zijn. Margaret Wheatley beschrijft deze in dit indrukwekkende boek.
Een omslag maken van mechanistisch naar organisch denken.
Respect is belangrijk op alle niveaus in ons leven: privé, op het werk, op wereldniveau. Met
name de laatste jaren is respect veelal met voeten getreden. De vraag is: wat kan ik zelf doen?
wat kunnen we doen voor de nieuwe generatie?
Veel veranderingsprocessen in scholen zijn gedoemd te mislukken.
Michael Fullan en Andy Hargreaves hebben veel gepubliceerd over dit onderwerp.
In dit artikel een overzicht van enkele belangrijke inzichten.
Veel scholen lokken leerlingen met vernieuwing. Maar kinderen hebben juist behoefte aan sturing en regelmaat om elementaire vaardigheden te leren.
Dit schrijven drie pedagogen van de Radboud Universiteit in Nijmegen als reactie op een kritisch rapport van de onderwijsinspectie.
Een levende gezamenlijke visie is voor elke school zeer belangrijk. In deze notitie staat een aantal werkvormen om zo’n visie te ontwikkelen. Ze zijn gebaseerd op de piramide van Daniel Kim: missie, waarden, visie en strategie.
Voor elke organisatie vormt de gezamenlijke visie het fundament. In dit artikel beschrijft Jan Jutten een mogelijke aanpak om te komen tot een levende missie, kernwaarden en visie in de school. De aanpak is gebaseerd op de piramide van Daniel Kim.
Een lerende basisschool is erop gericht om het vermogen te vergroten voortdurend nieuwe
kennis, expertise en vaardigheden te ontwikkelen om beter te kunnen inspelen op de
veranderende omstandigheden. Dat betekent dat mensen in een lerende school willen leren
doen wat ertoe doet.
Teamcommunicatie in een lerende school.
Dit artikel gaat over het toenemende belang van communicatie in scholen.
Een brug slaan tussen wetenschap en onderwijspraktijk, met als uitgangspunt de onderwijspraktijk.
Samen werken aan beter onderwijs: horizontaal leren.
Waarom saai onderwijs altijd slecht onderwijs is….